Uczniom poległym w 1920 roku

OBCHODY 105. ROCZNICY ISTNIENIA LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. POLSKIEJ MACIERZY SZKOLNEJ W MIŃSKU MAZOWIECKIM.

Dzień 14 października 2021 r. to dzień wyjątkowy w historii szkoły, bo połączony z obchodami 105. rocznicy powstania szkoły. W dniu tym zostało zaplanowane ślubowanie klas pierwszych oraz podsumowanie projektu edukacyjnego „Rok 1920 na Ziemi Mińskiej”.

W uroczystości udział wzięli:

Pan Antoni Jan Tarczyński – Starosta Miński
Pan Witold Kikolski – Wicestarosta Miński
Pani Edyta Ludwiniak – Dyrektor Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Mińsku Mazowieckim
Pan Rafał Skrzeczyński – Dyrektor Zespołu Szkół Turystyczno-Gastronomicznych w Mińsku Mazowieckim
Pani Izabela Krupa – Przewodnicząca Rady Rodziców
Dyrekcja, grono pedagogiczne, pracownicy administracji i obsługi
młodzież klas pierwszych
delegacja młodzieży realizującej projekt edukacyjny

Uroczystości rozpoczęły się odśpiewaniem hymnu państwowego i szkolnego przez chór pod dyrekcją Pana Daniela Gałązki.

Głos zabrała Pani Dyrektor Joanna Papińska:

„Szanowni Państwo, droga młodzieży!

Spotykamy się dzisiaj w Dniu Edukacji Narodowej przypadającym w szczególnym dla naszej społeczności czasie, bo w roku jubileuszowym 105-lecia istnienia naszej szkoły. Cieszę się, że możemy celebrować dzisiejszą uroczystość wraz z zaproszonymi gośćmi, którzy zaszczycili nas swoją obecnością. Bardzo serdecznie witam wszystkich zgromadzonych i dziękuję Państwu, że jesteście z nami.

Dzisiejsza uroczystość spina symboliczną klamrą dwa pokolenia uczniów. Tych z pierwszych lat istnienia szkoły, którzy w 1920 r. bez wahania stanęli do walki w obronie granic rodzącej się II Rzeczpospolitej, oddając jej swoje młode życie. I tych najmłodszych, którzy dzisiaj złożą ślubowanie i staną się pełnoprawnymi członkami szkolnej społeczności, by pisać jej dalszą historię.

Moi drodzy, Wy nie musicie i mam nadzieję, że nie będziecie musieli walczyć z bronią w ręku w obronie Ojczyzny, co nie znaczy, że nie macie wobec Niej zobowiązań. Rzetelna praca, nauka, uczciwość, prawość – tego wymaga od Was nasza ojczyzna.

Życzę Wam byście na trwałe wpisali się w historię naszej szkoły, jak wielu Waszych poprzedników na przestrzeni 105 lat istnienia naszego Liceum. Z okazji Święta Edukacji pragnę złożyć najserdeczniejsze życzenia tym, którzy związali się z naszą powiatową oświatą – czyli wszystkim wam tu zgromadzonym – satysfakcji w każdym wymiarze, radości i spełnienia z wykonywanej pracy”.

Następnie uczniowie klas pierwszych złożyli ślubowanie na sztandar szkoły.

Wystąpił Starosta Miński Antoni Jan tarczyński, który nawiązał do ważnych dat w historii szkoły i złożył życzenia z okazji Dnia Edukacji Narodowej nauczycielom i uczniom.

Kolejnym punktem programu było wystąpienie Pani Zofii Wróblewskiej, która przedstawiła referat:

Projekt edukacyjny

„ROK 1920 na ZIEMI MIŃSKIEJ.

Historia maleńkiego pomnika…”

Od początku września 2019 r. p. Beata Duszczyk i p. Zofia Wróblewska realizują wspólnie z młodzieżą liceum projekt edukacyjny „Rok 1920 na Ziemi Mińskiej”. Do projektu zgłosiło się wielu uczniów z różnych klas:

Kl. IIIAsp: Aleksandra Bogusz, Julia Marciniak, Gabriela Rolf.

Kl. IIICg: Kacper Grzęda, Magdalena Jarek, Monika Krupa, Weronika Mrozek, Weronika Rechnio, Aleksandra Woźnica i Julia Wronowska.

Kl. IIA: Maja Górska, Kamila Miąsek, Julia Olszewska, Maja Ponto, Natalia Siedlecka, Laura Woźnica, Julia Żmudzin, Natalia Żółtańska.

Celem naszego projektu jest przywrócenie pamięci uczniom poległym w wojnie z bolszewikami w sierpniu 1920 roku.

Młodzież bardzo zaangażowała się w realizację projektu, zwłaszcza, iż dotyczy on ich rówieśników sprzed stu lat.

Analizowaliśmy materiały archiwalne: gazetki uczniowskie „Wzlot”, dokumenty źródłowe z tamtego okresu zarówno z archiwum szkolnego jak i archiwum Urzędu Miasta w Mińsku Mazowieckim, archiwum Powiatu Mińskiego, dokumenty z różnych stron internetowych, materiały w archiwach państwowych.

W ramach projektu byliśmy z młodzieżą w:

Państwowym Archiwum w Otwocku,
Archiwum Kurii Diecezjalnej Warszawsko – Praskiej.
Trwała wymiana korespondencji z Dyrektorem Centralnego Archiwum Wojskowego w Rembertowie.

Dla młodzieży realizującej projekt edukacyjny „Rok 1920 na Ziemi Mińskiej” odbyło się spotkanie z panem dr Januszem Kuligowskim, dyrektorem Archiwum Prezydenckiego Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej zatytułowane: „Mińsk Mazowiecki w II Rzeczypospolitej”.

Nasza praca została niestety przerwana z powodu pandemii koronawirusa COVID-19, i niemożliwe stały się dalsze poszukiwania, szczególnie w urzędach.

Dotychczasowym efektem naszej wspólnej pracy są następujące ustalenia:

pierwotna inskrypcja na pomniku.
informacja o tym, iż na pomniku był wyryty orzeł piastowski.
ustalenie imienia i nazwiska jednego z dwóch poległych uczniów – Antoni Modzelewski.
ustalenie miejsca śmierci naszych bohaterów – Paproć Wielka k. Zambrowa (obecnie Paproć Duża).
ustalenie ochotniczego oddziału, w którym była zmobilizowana młodzież z naszej szkoły – 201 Ochotniczy Pułk Piechoty pod wodzą pułkownika Włodzimierza Zagórskiego.
szlak bojowy i dziania 201 Ochotniczego Pułku Piechoty.
ustalenie imienia i nazwiska nauczycielki języka polskiego z Siedmioklasowej Pensji Żeńskiej Marii Grochowskiej – p. Zofia Grabowska.
ustalenie miejsca śmierci p. Zofii Grabowskiej – Ossów.
ustalenie przebiegu uroczystości z 26 czerwca 1938 roku z odsłonięcia i poświęcenia pomnika.
dotarcie do materiałów opublikowanych w różnych źródłach na temat historii pomnika przed naszą szkołą.
nawiązanie współpracy z Gminą Szumowo,

A oto karty z historii…

Był lipiec 1920 roku, trwała wojna polsko – bolszewicka rozpoczęta przez Rosję już na początku 1919 roku. Działania wojenne zbliżały się do Warszawy. Dyrektor Czteroklasowego Realnego Gimnazjum Męskiego w Mińsku Mazowieckim, Ignacy Rowicki został oddelegowany przez władze oświatowe do obrony Ojczyzny. Młodzież naszej szkoły ( z 2 najstarszych roczników – klasa piąta przedmaturalna i klasa czwarta) odpowiedziała na apel generała Józefa Hallera i zgłosiła się do ochotniczej armii. Dyrektor Ignacy Rowicki poprowadził tych gimnazjalistów do boju z bolszewicką nawałą. Zostali zmobilizowani w 201 Ochotniczym Pułku Piechoty. Niestety, dwóch z tych uczniów nie powróciło w progi szkoły. Oni to, na Ołtarzu Ojczyzny złożyli swoje młode życie, po to, abyśmy my mogli żyć w wolnej, Niepodległej Polsce.

Niestety, nie znamy imion i nazwisk poległych uczniów. Znał je tylko ksiądz Józef Dziąg, ale ksiądz nie żyje od 1952 roku.

Z inicjatywy samorządu szkolnego przed szkołą powstał maleńki pomnik, który został odsłonięty i poświęcony 26 czerwca 1938 roku podczas I Zjazdu Koleżeńskiego.

Tadeusz Chróścielewski po latach wspomina:

„Obrazek, jakich wiele. Wspominam go z następujących powodów. Ci dwaj młodzi rekruci to uczniowie najstarszego rocznika założonego w Mińsku w dniach wybuchu po zakończeniu wojny światowej powszechnych uczuć patriotycznych. Zgłosili się do Armii Ochotniczej Hallera z klasy przedmaturalnej. Gimnazjum to, które miałem zaszczyt ukończyć na półtora roku przed nadejściem nowej, jeszcze straszliwszej niż dotychczasowe woje, postanowiło zasłyszawszy coś o dwóch poległych za ojczyznę uczniach najstarszego rocznika, wzorem innych szkół, miasteczek, a przede wszystkim może wzorem Grobu Nieznanego żołnierza na placu Saskim, uczcić pamięć również i “swoich wychowanków – bohaterów”. Wiedziano, że dwóch. Dokumentacja bardzo amatorska z pierwszych lat miesięcy istnienia szkoły, jeśli zachowała się, to w proszku. Nie czyniono specjalnej kwerendy. Może bezwiednie ulegnięto zresztą modzie, na „nieznanych żołnierzy”. W każdym razie w reprezentacyjnym miejscu dziedzińca szkolnego postanowiono postawić pomnik ku czci dwóch nie znanych uczniów, którzy jak wieść niosła, polegli pod Paprocią między Narwią a Biebrzą. Dyrektor zwrócił się do mnie z propozycją zaprojektowania projektu skromnego pomniczka. Może dlatego, że nieźle rysowałem?, może z chytrą myślą, że pomoże mi ojciec, którego sam nie miał jakoś śmiałości prosić, a który rysował przecież nierównie lepiej i jako inżynier – projektant mostów i sporadyczny uczeń podczas wakacji spędzanych kiedyś u kolegi z Wawelberga, a syna głośnego niegdyś malarza i rysownika Juliana Ceglińskiego. Znalazł się efektowny głaz narzutowy. Z pomocą ojca, wrobiłem obrys łatwego dla odkucia dla kamieniarza na tablicy z granitu orła piastowskiego, w obliczu zbliżającej się wojny z Hitlerem i ponieważ wszyscy zauroczeni byliśmy wspaniałym półalbumowym reportażem o przyszłości polskiej na odebranych nam Ziemiach Zachodnich pt. „Ziemia gromadzi prochy” Józefa Kisielewskiego orzeł piastowski cieszył się wtedy dużo większym wzięciem od państwowego i jagiellońskiego. Tekst brzmiał: „UCZNIOM NASZEJ SZKOŁY, KTÓRZY ŻYCIE ODDALI W 1920 R, W OBRONIE OJCZYZNY W HOŁDZIE KOLEŻANKI I KOLEDZY””.

A teraz niech źródła przemówią do Państwa:

„Jednym z najbardziej wzruszających momentów było poświęcenie pomnika – płyty ku czci poległych uczniów Gimnazjum. Uroczystość tę zaszczycili swą obecnością p. wojewoda warszawski Myśliński i p. starosta Przybyszewski. 7-my pułk ułanów raz jeszcze podkreślił serdeczne węzły łączące młodzież z armią przysyłając delegację i trębaczy na białych koniach. Poświęcenia płyty dokonał ks. pref. Józef Dziąg. Harcerze zapalili znicz – zabrzmiała fanfara – była chwila głębokiego wzruszenia i zadumy o bohaterskim poświęceniu tych młodych chłopców, – poświęceniu, które nie poszło na marne. Z rozczuleniem i czcią spoglądano na ojca jednego z poległych, przybyłego na uroczystość, łzy, które świeciły w jego oczach nie były jedyne…”

„Przybył również na uroczystość i ojciec jednego z tych uczniów, którzy polegli w czasie inwazji bolszewickiej, a mianowicie – p. Modzelewski”

Pomnik zawsze tonął w kwiatach, a harcerze trzymali przy nim warty.

Maleńki pomnik przetrwał okupację niemiecką, stacjonowanie wojsk rosyjskich na terenie szkoły, ale nie przetrwał Polski Ludowej.

Był rok 1949, dyrektorem szkoły został Władysław Lewartowski. To on podjął decyzję o likwidacji pomnika. Nauczycielka, Zofia Klepacka poinformowała o tym zamiarze swojego syna Przemka, ten z kolei przekazuje informację Mironowi Krajewskiemu. Miron Krajewski z kolegą z „Mechanika”, Zdzisławem Orlikowskim nocą odkręcają tablicę z pomnika, pakują w jutowy worek i składają w opuszczonym domu państwa Ryniewiczów. Marmurową tablicę zakopali w sieni i postawili na niej pieniek do rąbania drewna. Niestety tablica została zniszczona. Pan Miron Krajewski przekazał jej fragment do Szkolnej Izby Pamięci w 2007 r.

W 1950 roku patronem szkoły został Julian Marchlewski, a w następnym roku szkolnym przed szkołą powstał jego pomnik. Pomnik ten przetrwał aż do roku 1989, kiedy zniesiono patrona i zmieniono nazwę szkoły na I Publiczne Liceum Ogólnokształcące.

We wrześniu 1991 roku odbył się VI Zjazd Absolwentów i Wychowanków Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Mińsku Mazowieckim. Podczas tego zjazdu odsłonięto przed szkołą obelisk upamiętniający poległych wychowanków szkoły w wojnie 1920 r. Fundatorami i wykonawcami pomnika byli absolwenci szkoły Halina i Radosław Czapowie. Obelisk zastąpił płytę z 1938 roku, która została zdemontowana po wojnie i uległa zniszczeniu. Inskrypcja na aktualnym pomniku „UCZNIOM POLEGŁYM ZA WOLNOŚĆ NASZEJ OJCZYZNY W SIERPNIU 1920 ROKU” różni się od wersji pierwotnej. Nad tablicą widniał orzeł, który został skradziony.

Historia dewastacji pomnika powtórzyła się. Skradziono i sprofanowano orła (godło narodowe). Kto to zrobił? – kiedy? – i dlaczego? Te pytania pozostają ciągle bez odpowiedzi.

Pan Stanisław Głowacki w artykule „Maleńki pomnik” opisał historię pomnika poświęconego uczniom naszej szkoły poległym w wojnie z bolszewikami.

A ku przestrodze napisał:

„Ale nie burzcie przeszłości ołtarzy,

Choć byście mieli doskonalsze wznieść,

Na nich się jeszcze święty ogień żarzy,

I wy winniście im cześć”

Udało nam się nawiązać współpracę z Gminą Szumowo, na terenie, której spoczęli bohaterowie bitwy pod Paprocią Dużą i Pęchratką polegli 4 sierpnia 1920 r.

W dniu 4 sierpnia 1920 r. II batalion 201. Ochotniczego Pułku Piechoty, osłaniający odwrót pułku, poniósł poważne straty w boju pod Paprocią Dużą i Pęchratką. Bolszewicy wzięli do niewoli ponad 60 żołnierzy i bestialsko Ich zamordowali przed zborem w Paproci Dużej. Część z nich wraz z dowódcą batalionu por. Karolem Wądołowskim pochowano w zbiorowej mogile w Szumowie. Na mogile ustawiono obelisk zwieńczony krzyżem, do którego przytwierdzono tablicę z napisem: „BOHATEROM 201. P.P. POLEGŁYM W WALCE ZA OJCZYZNĘ NA POLACH PAPROCI I PĘCHRATKI DN. CZWARTEGO SIERPNIA 1920”.

Aleksander Rawski, uczeń kl. IV w szkolnej gazetce „Wzlot” nr 3 z 21 kwietnia 1921 r. w artykule „Nasze mogiły” pisze:

,,I oto Polska stała się wielkim szlakiem bohaterskich mogił – niezliczone ich mnóstwo …”

Mogiły naszych poległych uczniów podzieliły też taki los. Dziś już wiemy, że polegli pod Paprocią Wielką – tak podają źródła, aktualnie to Paproć Duża. W Paproci Dużej i Pęchratce – gmina Szumowo, powiat zambrowski w 2017 r. ekshumowano szczątki 10 młodych ludzi:

1 osoba – wiek 13 – 17 lat,

8 osób – wiek 17 – 20 lat,

1 osoba – wiek 25 – 26 lat,

W marcu 2018 r. nastąpił uroczysty pochówek w zbiorowej mogile na cmentarzu parafialnym w Szumowie, „dochowano” ich do kwatery wojennej. Materiał genetyczny zabezpieczono w laboratorium w Szczecinie.

W publikacji „Bój pod Paprocią i Pęchratką 4 VIII 1920 r.” czytamy:

,,Po mszy św., w kondukcie odprowadzono poległych żołnierzy od kościoła do rogatek miasta Andrzejewa. Dalej nastąpił przejazd do Szumowa przez Pęchratkę Małą, Paproć Dużą i Srebrną – miejsca, w których 4 sierpnia 1920 r. toczono walki z bolszewikami. W Pęchratce podczas krótkiego postoju na wysokości miejsca, gdzie byli pochowani żołnierze, na Ich cześć oddano salwy honorowe.

O godz. 12.30 w Szumowie ponownie uformował się kondukt pogrzebowy, który przeszedł ulicami miasta. Trumny, wiezione na wojskowym samochodzie terenowym Humvee, okryte były biało-czerwonymi flagami, na których ułożono symbolicznie wojskowe furażerki z orzełkami”.

W 2020 r. szkoła została uhonorowana Medalem 100. Rocznicy Bitwy Warszawskiej.

Dziś z inicjatywy p. Dyrektor Joanny Papińskiej na swoje miejsce wraca godło narodowe. Jest to orzeł piastowski, bo taki był na pierwotnym pomniku osłoniętym w czerwcu 1938 r. Dziś przywracamy pamięć o tych uczniach, ale też pamięć o poległej nauczycielce języka polskiego, o ich wielkiej ofierze, bo to Oni na Ołtarzu Ojczyzny złożyli ofiarę najwyższą, ofiarę swojego życia.

CZEŚĆ ICH PAMIĘCI!!!

Kolejnym punktem programu było odsłonięcie piastowskiego Orła na pomniku „Uczniom Poległym za wolność Naszej Ojczyzny w sierpniu 1920 r.” zlokalizowanym przed szkołą.

Odsłonięcia dokonali:

Pan Starosta Antoni Jan Tarczyński
Pan Wicestarosta Witold Kikolski
Pani Dyrektor Joanna Papińska
Pani Zofia Wróblewska – koordynatorka projektu
Pani Beata Duszczyk – koordynatorka projektu
Pani Izabela Krupa – przewodnicząca Rady Rodziców
Uczennica Gabriela Rolf – uczestniczka projektu

Pani Dyrektor Joanna Papińska i Pani wicedyrektor Beata Chromińska złożyły wieniec przed pomnikiem.

Pan Starosta Antoni Jan Tarczyński i Pan Wicestarosta Witold Kikolski złożyli kwiaty.

Uczniowie z projektu zapalili znicze.

Zaproszeni goście przeszli do budynku liceum. Pani Zofia Wróblewska dokonała prezentacji wystawy „Rok 1920 na Ziemi Mińskiej”.

WYSTAWA „ROK 1920 NA ZIEMI MIŃSKIEJ”

Wystawa „ROK 1920 NA ZIEMI MIŃSKIEJ” jest efektem realizacji projektu edukacyjnego pod tym samym tytułem.

Koordynatorkami projektu były P. Beata Duszczyk i P. Zofia Wróblewska.

Wystawa składa się z ekspozycji przedstawionych na 7 stelażach. Aktualnie znajduje się w budynku liceum.

Integralną częścią wystawy są publikacje książkowe – ponad 80 egzemplarzy. Ta część wystawy znalazła swoje miejsce w bibliotece szkolnej.

Materiały ikonograficzne na ekspozytorach połączone są z informacjami tekstowymi, pochodzącymi najczęściej z oryginalnych materiałów źródłowych lub z referatu.

Materiały na ekspozytorach pogrupowane są w obrębie następujących tematów:

I – tytuł wystawy „ROK 1920 NA ZIEMI MIŃSKIEJ”

II i III – „MIŃSK MAZOWIECKI W DRODZE KU NIEPODLEGŁOŚCI”

IV – „POCZĄTKI SZKOŁY…”

V – „PAMIĘTAMY …”

VI – „TAM POLEGLI … I … SPOCZĘLI …”

VII – „100 LAT PÓŹNIEJ …”

EKSPOZYCJA I – tytuł wystawy „ROK 1920 NA ZIEMI MIŃSKIEJ”;

ogólne informacje o wojnie polsko – bolszewickiej;
mapy sytuacyjne;
obraz „Śmierć ks. Ignacego Skorupki”;
Krzyż Walecznych 1920.

EKSPOZYCJA II i III – „MIŃSK MAZOWIECKI W DRODZE KU NIEPODLEGŁOŚCI”

kalendarium z wybranymi datami dotyczącymi działań wojennych w Mińsku Mazowieckim i powiecie mińskim;
tablica: „Bohaterom poległym w obronie Ojczyzny”;
zdjęcia z działań wojennych toczących się w Mińsku Mazowieckim i okolicach;
mapy Mińska Mazowieckiego z tego okresu;
rozporządzenia i odezwy władz miasta i powiatu.

EKSPOZYCJA IV – „POCZĄTKI SZKOŁY…”

logo Polskiej Macierzy Szkolnej;
zdjęcie budynku Gimnazjum Męskiego;
zdjęcie pracowni;
zestawienia ilościowe uczniów w poszczególnych klasach;
listy uczniów z pierwszych roczników szkoły: klasy V, klasy IV, klasy III (niestety niekompletne);
zdjęcie uczniów najstarszego rocznika szkoły (15 uczniów) – rok 1923;
lista pierwszych maturzystów – rok 1924;
zdjęcie grona pedagogicznego – rok 1922;
zdjęcia z zawodów sportowych;
zespół skrzypków – rok 1922;
zdjęcia z inscenizacji szkolnych.

EKSPOZYCJA V – „PAMIĘTAMY…”

zdjęcie dyrektora Ignacego Rowickiego;
obszerne fragmenty z referatu;
gazetki szkolne „WZLOT” z 1921 roku;
zdjęcia pierwszego pomnika przed szkołą;
pluton trębaczy 7. Pułku Ułanów Lubelskich, który uświetniał uroczystość odsłonięcia i poświęcenia pomnika w 1938 r.;

EKSPOZYCJA VI – „TAM POLEGLI … I … SPOCZĘLI…”

okolicznościowa plakietka wydana dla upamiętnienia, odnalezienia i pochówku dziesięciu żołnierzy – ochotników z 1920 r.;
pomnik przed szkołą;
Księga Chwały Żołnierzy 201. Ochotniczego Pułku Piechoty;
kopiec w Paproci;
zdjęcia z uroczystości pogrzebowych w Andrzejewie;
zdjęcia z uroczystości pogrzebowych w Szumowie;
zdjęcie pomnika przed szkołą;

EKSPOZYCJA VII – „100 LAT PÓŹNIEJ …”

jednodniówka wydana z okazji obchodów 100-lecia Bitwy Warszawskiej;
materiały z obchodów 100. Rocznicy Bitwy Warszawskiej w Mińsku Mazowieckim;
materiały z obchodów 20. Rocznicy Koronacji Obrazy Matki Bożej Anielskiej zwanej Hallerowską;
odsłonięcie tablicy pamiątkowej ku chwale bohaterów Bitwy Warszawskiej przekazanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudę;
Certyfikat autentyczności Medalu;
Medal 100. Rocznicy Bitwy Warszawskiej dla Liceum Ogólnokształcącego im. Polskiej Macierzy Szkolnej w Mińsku Mazowieckim – wręczenie Pani Dyrektor Joannie Papińskiej;
Materiały z odsłonięcia pomnika z pamiątkową tablicą w Janowie.

Dopełnieniem wystawy „ROK 1920 NA ZIEMI MIŃSKIEJ” są materiały wyeksponowane na stolikach w bibliotece – ponad 80 książek i broszur.

Część wystawy stanowią materiały niesamoistne wydawniczo, ale dotyczące Bitwy Warszawskiej. Część materiałów to wydawnictwa albumowe, inne monograficzne dotyczące tego okresu historycznego w dziejach Polski.

Wystawę dopełniają materiały z Gminy Szumowo, z Paproci i Pęchratki, gdzie 4 sierpnia 1920 r. polegli nasi bohaterowie i gdzie spoczęli.

Niezwykłą i bardzo bogatą grupę stanowią regionalia, w których opisana jest inwazja bolszewicka na ziemie Mińska, jej przebieg i odparcie wojsk najeźdźcy w dn. 17 sierpnia 1920 r.

Perełkami wystawy są oryginalne „Gazetki Uczniowskie Gimnazjum Męskiego w Mińsku Mazowieckim” z 1921 r. Nr 1, Nr 2, Nr 3, Nr 4, Nr 5. Nieocenionym źródłem informacji są monografie szkoły, w tym m. in. „Nasze Gimnazjum w Mińsku Mazowieckim”, broszura wydana w 1938 r. i opisująca uroczystości z odsłonięcia i poświęcenia pomnika przed szkołą 26 czerwca 1938 r.

Piewca Ziemi Mińskiej, Tadeusz Chróścielewski w publikacji „Dwa opowiadania” dostarczył wielu bardzo cennych informacji wykorzystanych w naszym projekcie.

Wystawa „ROK 1920 NA ZIEMI MIŃSKIEJ” będzie prezentowana od listopada 2021 r. w Bibliotece Pedagogicznej w Mińsku Mazowieckim. Uroczyste jej otwarcie odbędzie się 4 listopada 2021 r. podczas warsztatów metodycznych dla nauczycieli bibliotekarzy.

Opracowały:

Zofia Wróblewska

i Beata Duszczyk

Mińsk Mazowiecki, 14 października 2021 r.